پایگاه‌سازی؛ استراتژی تثبیت نفوذ امارات در یمن

به گزارش راهبرد معاصر؛ امارات متحده تنها عضو ائتلاف عربی است که استراتژی مشخصی در یمن دارد. اگرچه امارات در برخی از اهداف کلان مانند جلوگیری از تسلط انصارالله بر یمن و مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی ایران در شبه‌جزیره عربی و نگرانی از سرایت ناآرامی‌های یمن به سایر کشورهای منطقه با اعضای ائتلاف اشتراک نظر دارد، اما اماراتی‌ها مجموعه‌ای از ملاحظات سیاسی و اقتصادی و ژئوپلیتیک را در خصوص یمن دارند.

از حیث سیاسی از اهداف عمده امارات در یمن تضعیف دولت عبدربه منصور هادی و حزب الاصلاح اخوانی است. از جنبه اقتصادی نیز تسلط بر منابع نفت و گاز یمن و از منظر ژئوپلیتیک جلوگیری از تبدیل شدن عدن به رقیب دبی و تسلط بر بنادر و جزایر استراتژیکی یمن، اهمیت بسیار بالایی برای امارات متحده عربی دارد. ازاین‌رو امارات طی سال‌های گذشته برخی از بنادر و جزایر مهم یمن از جمله بندر بلحاف و جزیره سقطری و میون را به پایگاه و پادگان نظامی تبدیل کرده است.

پایگاه نظامی امارات در سقطری

سقطری مجموعه چند جزیره در غرب اقیانوس هند است که بین دو قاره آسیا و آفریقا و در دهانه خلیج عدن در جنوب یمن قرار دارد و جمعیت آن حدود 50 هزار نفر است. مجمع الجزایر سقطری که دارای تنوع گیاهی و حیوانی بسیار نادری در سطح جهان است، اکنون از کنترل دولت مستعفی یمن خارج شده و زیر سلطه نیروهای شورای انتقالی جنوب یمن که مورد حمایت امارات هستند درآمده است.

با توجه به موقعیت راهبردی سقطری واقع در غرب اقیانوس هند به عنوان یک جزیره منحصر به فرد، می‌توان درک نمود که هدف امارات از اشغال آن در دست گرفتن کنترل آب‌های منطقه‌ای است که در تحولات آینده یمن تأثیرگذار است.

شبکه بلقیس یمن در اوایل سال 2020 به نقل از منابعی آگاه اعلام کرد ابوظبی کار ساخت پایگاه نظامی در سقطری را آغاز کرده است و برای ساخت این پایگاه، یکی از مهم‌ترین مواضع کوهستانی که مشرف به دریا می‌باشد را انتخاب کرده است تا نخستین پایگاه خود در این جزیره بسازد.

روزنامه اسرائیلی هاآرتص اخیراً در گزارشی نوشت که امارات متحده عربی و اسرائیل در جزیره سقطری واقع در جنوب یمن پایگاه نظامی مشترکی ایجاد کرده‌اند. این روزنامه در گزارشی به قلم یکی از نویسندگان خود به نام زفی بارئیل، نوشت که مقامات اماراتی بر شرایط و زندگی عادی مردم در این جزیره یمنی سیطره دارند. بر اساس این گزارش، اماراتی‌‌ها این جزیره را بر روی شهروندان یمنی غیربومی بسته و محدودیت‌‌های سختی بر صدور مجوز کار در این جزیره وضع کرده‌اند. این گزارش می‌گوید که حمایت مالی امارات از نیروهای شورای انتقالی جنوب، در راستای تقسیم مجدد یمن به دو بخش؛ یمن شمالی و یمن جنوبی است تا از این طریق، نفوذ خود را در این منطقه از یمن تضمین کند و بر تنگه باب المندب سیطره داشته باشد. بر اساس این گزارش، امارات پایگاه نظامی مشترکی با نیروی دریایی رژیم صهیونیستی طی نیمه دوم سال 2020 در سقطری ایجاد کرده تا حرکت کشتی‌ها را در دریای مکران، تنگه باب المندب و شاخ آفریقا رصد کند.

سال 2020 پایگاه اینترنتی وابسته به یهودیان فرانسه، در گزارشی از قصد رژیم صهیونیستی برای تأسیس یک پایگاه جاسوسی و اطلاعاتی با همکاری دولت امارات متحده عربی در جزیره سقطری در جنوب یمن خبر داد. در این گزارش آمده است تل‌آویو و ابوظبی که اخیرا وارد روند سازش شده‌اند، در حال برداشتن گام‌های عملی برای تأسیس این پایگاه در 350 کیلومتری جنوب یمن هستند.

رژیم صهیونیستی این پایگاه را در بلندی کوهی در مرکز سقطری می‌سازد تا تحرکات نیروهای یمنی، عبور و مرور نیروی دریایی ایران و تحلیل تحرکات دریایی و هوایی در جنوب دریای سرخ را زیر نظر داشته باشد. این وبسایت به نقل از منابع یمنی نوشت که رژیم صهیونیستی و امارات لجستیک لازم برای ساخت پایگاه مذکور را در جزیره سقطری مستقر کرده‌اند تا از تمامی نقاط خلیج عدن از باب‌المندب تا سقطری و همچنین شاخ آفریقا اطلاعات جمع‌‌آوری کنند. بنابراین گزارش، هیأتی از افسران رژیم صهیونیستی و اماراتی اخیرا به جزیره سقطری عازم شده‌اند تا نقاط مناسب برای ساخت پایگاه را مشخص کنند.

پیش‌تر نیز ایهود یعاری، پژوهشگر امنیتی اسرائیلی به وبگاه عربی21 گفت که سازمان‌های امنیتی این رژیم توجه بالایی به تحولات جزیره سقطری دارند و این منطقه مشرف به گذرگاه‌های دریای سرخ است و یک نقطه راهبردی محسوب می‌شود.

سایت اینتلجنس آنلاین نیز سپتامبر 2020 فاش کرد که امارات و اسرائیل برای حضور دائمی در سقطری تلاش می‌کنند و عملا اقدامات برای ساخت پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی در آنجا را آغاز کرده‌اند. این سایت در ادامه افزود: مسئولان اماراتی و اسرائیلی در تاریخ 10 سپتامبر سفری محرمانه به سقطری ترتیب دادند و در آن بر سر ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی در منطقه «زافل شرقا» و «قطینان» این جزیره راهبردی توافق کردند. منابع آگاه همچنین اظهار داشتند که از شورای انتقالی جنوب یمن که از 20 ژوئن گذشته بر سقطری تسلط دارد، خواسته شده است تا سفرها و اقدامات مقدماتی برای ساخت پایگاه‌ها را تسهیل کند.

پایگاه نظامی امارات در میون

علاوه بر جزیره سقطری، امارات تحرکاتی برای تأسیس پایگاه نظامی در جزیره میون داشته است. امارات لیکس ماه فوریه 2021 در گزارشی نوشت که ابوظبی با هدف ماجراجویی و کسب نفوذ تلاش دارد جزیره میون یمن را به پایگاه نظامی تبدیل کند. از این‌رو امارات بیش از سه هزار سرباز و افسر نظامی به این جزیره استراتژیکی اعزام کرده است. امارات سعی دارد این جزیره 13 کیلومتر مربعی با 250 سکنه که دریای سرخ، دریای عرب و خلیج عدن را به یکدیگر متصل می‌کند، از یمن جدا کرده و بازیگران یمنی را از کنترل بر تنگه باب‌المندب خارج کند.

در گزارش امارات لیکس آمده است که کشتی‌هایی حامل محموله‌های سیمان و آهن برای ساخت پایگاه به جزیره میون رسیده‌اند. کارگران و پیمانکاران مشغول ساخت این پایگاه از تبعه‌های مختلفی از جمله یمن هستند.

براساس برخی از گزارش‌ها امارات فوریه 2021، پایگاه نظامی خود را از عصب اریتره به جزیره میون واقع در جنوب دریای سرخ انتقال داده است. امارات از پایگاه خود در اریتره برای انتقال تجهیزات نظامی سنگین و نظامیان سودانی برای جنگ علیه مردم یمن استفاده می‌کرد.

رسانه‌های یمنی، تصاویر ماهواره‎ای جدیدی از پایگاه نظامی امارات در جزیره میون یمن، منتشر کردند. خبرگزاری الصحافه الیمنیه گزارش داد، تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که امارات در جزیره میون، ساختمان‌های نظامی و باند فرود برای جنگنده احداث کرده است. این تصاویر همچنین، حجم پایگاه نظامی را در این جزیره نشان می‌دهد که مشرف بر تنگه باب المندب است.

برخی از رسانه‌ها از جمله خلیج 24 اعلام کردند که در جزیره میون افسرانی از رژیم صهیونیستی حضور دارند و پایگاه در حال تأسیس به صورت مشترک بین امارات و اسرائیل مدیریت خواهد شد.

اخیرا نیز خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس با دسترسی به تصاویر ماهواره‌ای گزارش داد که پایگاهی هوایی در جزیره میون که یکی از پرترافیک‌ترین مسیرهای دریایی مهم جهان برای حمل‌ونقل انرژی و کالاهای تجاری می‌باشد در حال ساخته شدن است. در این گزارش آمده است که به رغم‌آنکه هیچ کشوری مدعی وجود پایگاه هوایی در جزیر میون در تنگه باب المندب نشده است؛ اما مسیر حرکت کشتی‌هایی که از سال پیش برای ساخت یک باند فرود بزرگ به طول 5.6 کیلومتر در این جزیره در حرکت بوده‌اند، نشان می‌دهد که این پایگاه مربوط به کشور امارات است.

جرمی بنی، سردبیر بخش خاورمیانه شرکت اطلاعاتی «جینز» که سال روند ساخت و ساز‌های جزیره میون را دنبال کرده در این رابطه گفت: «به نظر می‌رسد که این یک هدف راهبردی طولانی‌مدت به منظور زمینه‌سازی برای حضور دائم است. این مسئله شاید صرفا مربوط به جنگ یمن نباشد و شما باید وضعیت بارگیری‌ها را نگاه کنید که تا حدی در آنجا یک امر اساسی به شمار می‌رود.»

تصاویری که خبرگزاری آسوشیتدپرس از شرکت فضایی «پلانت لبز» دریافت کرده کامیون‌هایی را در حال تخلیه بار و همچنین زمینه‌سازی برای ساخت یک باند فرود به طول 1.85 کیلومتر در تاریخ یازدهم آوریل را در جزیره میون نشان می‌دهد. این باند فروند می‌تواند پرنده‌های تهاجمی، و هواپیماهای مخصوص پایش و حمل بار را در خود جای دهد.

در گزارش مذکور اشاره شده که در اواخر سال 2016 نیز تلاش‌هایی بدین منظور آغاز شد؛ اما بعدها از این کار دست کشیده شد. در آن زمان کارگران در تلاش برای ساخت باندفرودی به طول بیش از سه کیلومتر بودند که اجازه فرود سنگین‌ترین بمب‌افکن‌ها را می‌داد.

نتیجه‌گیری

یمن موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و بسیار چشمگیری دارد که آن ‌را از نظر استراتژیک پراهمیت ساخته، با نگاهی به نقشه یمن می‌توان به سادگی نسبت تنگه باب‌المندب، خلیج فارس، دریای سرخ و اقیانوس هند و همچنین شبه جزیره عربستان، غرب آسیا، شمال آفریقا و شاخ آفریقا را فهمید. در مثلث طلایی سه تنگه راهبردی هرمز، مالاگا و باب‌المندب، بالغ بر دو سوم حمل و نقل دریایی جهان و به تعبیری اقتصاد جهان جریان دارد. به خصوص اینکه این تنگه‌ها قسمتی از مسیر تجارت انرژی جهانی را تشکیل می‌دهند. باب المندب، آبراهی است که یمن به واسطه جزیره میون می‌تواند به سادگی آن را ببندد یکی از رئوس این مثلث طلایی است.

به دلیل اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک یمن است که امارات متحده عربی پس از شکل‌گیری ائتلاف سعودی علیه یمن به آن پیوست. در واقع امارات اگرچه با ادعای «بازگرداندن دولت مشروع یمن و پایان دادن به انقلاب انصارالله» وارد ائتلاف نظامی برای جنگ در یمن شد. اما در عمل اهدافی اعلام نشده را پیش می‌برد که از همه مهم‌تر تبدیل شدن به بازیگر سیاسی مهم در سطح منطقه بود.

امارات پس از ورود به یمن چندین هدف را به منظور افزایش و تثبیت نفوذ خود دنبال کرده است. نخست، تضمین نفوذ خود در این کشور ژئوپلیتیکی از طریق تأسیس و تقویت شورای انتقالی جنوب و ایجاد تشکیلات نظامی برای تأمین منافع امارات در مناطق حیاتی یمن بوده است. ابوظبی با یکپارچه کردن نیروها و یگان‌های وابسته به خود ‌تلاش دارد ضمن افزایش نفوذ خود در یمن، دولت عبدربه منصور هادی که مورد حمایت عربستان سعودی است را تضعیف و مهره‌های خود را به جای آن بنشاند یا دست کم نفوذ آنها را بیشتر کند تا بدین ترتیب منافع خود را حفظ کند.

حمایت‌های گسترده ابوظبی از شورای انتقالی جنوبی یمن تبعات منفی متعددی برا عربستان سعودی به دنبال داشته است؛ از این‌رو تیموثی لیندرکینگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور یمن در مه 2021 در سفری به امارات با مسئولان وزارت خارجه و انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات، از ابوظبی خواست به جای حمایت از شورای انتقالی از دولت مستعفی عبدربه منصور هادی حمایت کند.

در همین راستا می‌توان گفت امارات علاوه بر شورای انتقالی جنوب که ابزار نفوذ ابوظبی در یمن به شمار می‌رود تلاش دارد از طریق تأسیس پایگاه‌های نظامی دایمی در جزایر سقطری و میون نفوذ خود در یمن را به فرض تضعیف قدرت شورای انتقالی جنوب تثبیت کند؛ زیرا برخورداری امارات از پایگاه‌های نظامی افزایش پرستیژ و وزن سیاسی ابوظبی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت.